Herverkavelen: een instrument naar transitie landelijk en agrarisch gebied
In onze vorige blog (5 januari 2022) stelt Jos Ebbers in een interview met Food+Agribusiness dat de agrarische sector beter niet kan wachten op maatregelen van de politiek, maar zelf het voortouw moet nemen in het stikstofdebat.
Een van de instrumenten die hij noemt is vrijwillige kavelruil.
Herverkavelen
Om in het landelijk gebied te herverkavelen heeft de Wet Inrichting Landelijk Gebied (WILG) drie smaken, te weten: de wettelijke ruilverkaveling, planmatige kavelruil en losse kavelruil ook wel vrijwillige kavelruil genoemd.
Wettelijke ruilverkaveling
Wettelijke ruilverkaveling is een grootschalig gebiedsgericht proces dat onder verantwoordelijkheid van Gedeputeerde Staten van een provincie wordt ingezet en uitgevoerd. Inzet van het Kadaster is daarbij een vereiste.
Planmatige kavelruil
Bij planmatige kavelruil gaat het nog steeds om gebiedsgerichte projecten met meerdere doelstellingen, echter zonder een dwingend wettelijke regime. Ook hier is inzet van het Kadaster vaak een beproefd middel.
Vrijwillige kavelruil
Losse of vrijwillige kavelruil kan variëren van enkele hectares tot soms honderden hectares. Minimale vereiste is dat er drie partijen meedoen waarvan er twee grond en/of gebouwen ruilen. Vanaf vier partijen is het ruilschema minder van belang. De notaris toetst of deze kavelruilen conform de WILG zijn. Vrijwillige kavelruil is niet altijd vrijblijvend. Immers partijen investeren met elkaar in draagvlak, oplossingsrichtingen en treffen voorbereidingen om hun bedrijfsvoering op de nieuwe verkaveling aan te passen. Het is goed daar vanaf het begin duidelijk met elkaar in te zijn. Maar eerlijk is eerlijk, een vrijwillige kavelruil is pas definitief als de kavelruilovereenkomst is ondertekend en de akte notarieel is gepasseerd.
Vrijwillige kavelruil als transitie-instrument
De basis van veel vrijwillige kavelruilen is de verbetering van de agrarische structuur in combinatie met water- en natuurdoelstellingen. En soms ook realisatie van recreatieve of infrastructurele doeleinden. In alle gevallen moet een kavelruil leiden tot een duurzamer gebruik op het vlak van milieu en arbeid (minder kilometers rijden) en verkeersveiligheid of een meer efficiënt beheer door huiskavelvergroting (koe in de wei) en het meer robuust maken van natuurgebieden.
Toekomstbestendige landbouw
In Utrecht-West kiest de provincie voor vrijwillige, gebiedsgerichte kavelruilen om een viertal natuurgebieden te versterken en de landbouw aldaar meer toekomstbestendig te maken. Enerzijds kan dit door verplaatsing van landbouw uit de natuur, anderzijds juist door particulieren of agrariërs die interesse hebben om natuur onderdeel van hun landgoed of bedrijf te maken, natuur te laten kopen en inrichten. Het instrument kavelruil is daarbij een goed middel om alle wensen en afspraken tussen partijen met elkaar vast te leggen.
Proces vrijwillige kavelruil
Rekening houdend met gelijkberechtiging en openbaarheid is vrijwillige kavelruil een transparant proces, voorbereid met advertenties in lokale en regionale media om zoveel mogelijk partijen te attenderen op de kavelruil(en). Interesse en deelname is georganiseerd via een inschrijving onder regie van een onafhankelijke notaris. Aan de hand van de inschrijvingen maakt de kavelruilcoördinator een advies aan de provincie. Op basis van dit advies zal met de betrokken partijen in gesprek gegaan worden om kavelruilideeën verder uit te werken. Kavelruilprocessen zijn vaak intensieve processen die veel tijd en aandacht van de deelnemende partijen en de kavelruilcoördinator vraagt. Maar als eenmaal de handtekening is gezet en de herverkaveling een feit, ontstaat na inrichting een gebied klaar voor de toekomst.
Vragen over vrijwillige kavelruil?
Heeft dit artikel uw belangstelling gewekt en vraagt u zich af of kavelruil een mogelijkheid is naar toekomstbestendigheid van uw bedrijf? Neem dan contact op met de rentmeester in uw provincie.
Erwin van den Berg
Erwin van den Berg is lid van Rentmeesters.nl in de provincie Noord-Holland.
Reactie: